İstanbul'da son yıllarda kira artışları, kentsel dönüşüm sürecinde kiracıları zor durumda bırakıyor. Kira desteği yetersiz kalıyor ve barınma krizi derinleşiyor.

İstanbul'da Kira Artışları ve Kentsel Dönüşüm Sorunları

İstanbul’da kira artışı son 1 yılda yüzde 44’ü, son 2 yılda yüzde 136’yı aştı. Konut değerleme platformu Endeksa’nın verilerine göre İstanbul’da kiralar ortalama 27 bin 19 TL’ye ulaştı. Kentsel dönüşüm süreci megakentin gündeminden düşmezken, kentsel dönüşümde kiracı ve mülk sahiplerine yapılan yardım ise aylık sadece 8 bin lira. Bu durum, barınma krizinin derinleşmesine neden oluyor.

Kira Artışlarının Etkisi

Ülke genelinde süren barınma krizi, özellikle İstanbul’da gittikçe derinleşiyor. Sarıyer’de kira ortalamasının 64 bin 266 TL, Beşiktaş’ta 59 bin 283 TL, Kadıköy’de ise 52 bin 745 TL’ye kadar ulaşması, kentsel dönüşümde kira desteğinin ne kadar yetersiz kaldığını gözler önüne seriyor. İstanbul için verilen kira desteği 2018’de 960 liraydı. Kira desteği 2018’den bu yana yüzde 733 arttı.

Ancak İstanbul’da kira ortalamasındaki artış ise Ocak 2018’den bu yana yüzde 1.225’e kadar çıktı. Kentsel dönüşümde kira desteğinden ev sahiplerinin 18 ay, kiracıların ise 2 ay faydalanabildiği belirtiliyor. Kentsel Dönüşüm Avukatı Avukat Çiğdem Kezer, “8 bin liralık destek, kiracının da ev sahibinin de ancak küçük miktarda ödemelerine destek olur” diyor.

Kira Desteği Yetersizliği

Kezer, desteğin 20-25 bin lira bandına çıkarılması gerektiğini vurguluyor. Söz konusu desteğin kiracılara taşınma bedeli olarak verildiği belirtiliyor. Ancak toplam taşınma bedelinin günümüz koşullarında İstanbul’da 60-70 bin liraya kadar çıktığı düşünülüyor. Kiracılara verilen toplam destek de bu rakama çıkarılmalı. “16 bin liralık destek yeterli değil” diyor Kezer.

Gayrimenkul Hukuku Uzmanı, Avukat Ali Güvenç Kiraz, kentsel dönüşümde verilen kira desteğinin düşük kaldığını ifade ediyor. Kiracılar için durumun daha da zor olduğunu belirten Kiraz, “Eski bir evde kalan bir kişi 10 bin lira kira ödüyor. Oturduğu ev kentsel dönüşüm sürecine girince, kiraların geldiği nokta nedeniyle eski eve çıkmak istiyor” diyor.

Kiracıların Zorlukları

Kiraz, eski ev bulamayan kiracıların açıkta kalma riskiyle karşı karşıya olduğunu belirtiyor. Kentsel dönüşümde verilen kira desteğinin kiracılar lehine geliştirilmesi gerektiğini savunuyor. Kiracılara verilen desteğin en az 15 bin liraya çıkarılması gerektiğini ifade eden Kiraz, “Destek süresi de 6 ayı bulmalı” diyor.

Kiracı-ev sahibi davalarının sonuçlanmasının 3-4 yılı bulduğunu göz önüne aldığımızda, bazı mülk sahiplerinin karot testi kozunu kullanarak kiracıyı tahliye edebildiği belirtiliyor. Kiracıların oturduğu daireyi 3-6 ay içinde tahliye etmesi şartı, kiracıların yaşamını zorlaştırıyor. Bu durum, barınma krizinin daha da derinleşmesine neden oluyor.