Kamu İşçilerinin Emeklilik Aylıklarında Prime Esas Kazançların Önemi
Kamu İşçilerinin Emeklilik Aylıklarında Prime Esas Kazançların Önemi
Kamu kurumlarında çalışan işçiler için 4/a (SSK) sigortalılık statüsüne göre Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim sağlanmaktadır. Emekli olduklarında aylık hesapları; bildirilen prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Prime esas kazançlarında yapılacak hatalar, işçinin emekli aylığını olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle, prime esas kazançların doğru değerlendirilmesi gerekmektedir.
SGK’nın Prime Esas Kazanç Değerlendirmesi
SGK, kamu işçilerinin prime esas kazancını değerlendirirken; ayın 15’inden, diğer ayın 14’üne kadar esas alır. Örneğin, 15/12/2024-14/01/2025 tarihleri arası kazançları 2024 Aralık ayı sigorta prime esas kazancı olarak kabul edilmektedir. Özel sektör için ise 2024 Aralık ayı kazançları 01/12/2024-31/12/2024 tarihleri arası alınacaktır. Bu ayrıntıya özellikle prime esas kazanç alt sınır ve üst sınırının değiştiği zaman dilimlerinde dikkat etmek gerekmektedir.
Genelde yılın başında ya da ortasında asgari ücrete yapılan zamlar, prime esas kazancın alt ve üst sınırlarını değiştirmektedir. Prime esas kazancın alt ve üst sınırlarının değişmesi durumunda; kamu işçilerinin 2024 Aralık ayından 16 günü 2024 yılına ait alt ve üst sınırlar arasında, Ocak ayından 14 günü ise 2025 yılına ait alt ve üst sınırlar arasında prime esas kazançları değerlendirilmelidir.
Örnek Durumlar ve Hesaplamalar
2008 Aralık ayına baktığımızda; 2009 yılında artan prime esas kazanç üst sınırının dikkate alınmadan 2008 üst sınırına göre primlerin değerlendirildiği görülmektedir. 15/12/2008-14/01/2009 tarihleri arası 2008 Aralık ayında 16 gün 2008 yılına ait prime esas kazanç üst sınırından, 14 gün ise 2009 yılına ait prime esas kazanç üst sınırından bildirimler dikkate alınacaktır. 138,39 TL, 2008 yılının günlük üst sınırı iken 2009 yılının günlük üst sınırı 144,30 TL'dir.
Dolayısıyla emekli bir kamu işçisi için 1/1/2009-14/1/2009 arasında üst sınırdan yapılan bildirimlerde; 14 günlük fark priminin değerlendirilmediği anlaşılmaktadır. Söz konusu prime esas kazancın aylık hesabına katılması ile aylık tutarları artabilecektir. Emekli kamu işçilerinin SGK Tescil ve Hizmet Dökümünde her yılın sonunda ya da üst sınırın değiştiği dönemlerde; üst sınır kontrolü yapmaları önemlidir.
Kamu Kurumlarının Rolü ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Belediyeler başta olmak üzere birçok kamu kurumu işçi çalıştırmakta ve 4/a (SSK) sigortalılık statüsünden bildirim yapmaktadırlar. İşçi çalıştıran kamu kurumlarının prime esas kazanç kabul edilen ya da kabul edilmeyen kalemleri ayırmada zorluk yaşadıkları görülmektedir. Prime esas kazanç olması gerekirken yıllar boyu prime esas kazanç kabul edilmeyen kalemlerin kamu işçisinin emekli aylığına etki olumsuz olmaktadır.
Aylık tutarında önemli sayılabilecek düşüşe yol açabilmektedir. Kamu işçileri, E-Devlet ekranından hizmet dökümü uygulamasına girerek SGK’ya her ay için yapılan bildirimleri ile ücret bordrolarını karşılaştırmalıdır. Şayet ücret bordrolarındaki brüt tutarı ile hizmet dökümündeki primine esas kazanç bildirimi kontrol ettikleri aylarda birebir tutuyorsa sorun yok demektir.
Çözüm Yolları ve Öneriler
Kamu işçisi ya da emeklisinin incelemesi sonucu prime tabi olmayan kalemler için yasada sıralanan kalemleri belirlemeleri gerekmektedir. Eğer prime tabi olmayan ödemeler sayılan kalemlere ait ise yine sorun bulunmamaktadır. Diğer yandan prime tabi tutulmayan kalemlerin konusu ve gerçekten söz konusu kalemlere verilen ismin doğruluğunu belirlemek önemlidir.
Kamu işçisi emekli ise; öncelikle çalıştığı kamu kurumuna başvurması gerekmektedir. Olumsuz yanıt alması durumunda dava yoluna giderek tespit yaptırması ve ardından emekli aylığını yükseltmesi mümkündür. Halen çalışan kamu işçilerinin de bildirimlerinin geçmişten bugüne düzeltilmesi için kurumlarına başvurması gerekmektedir. Aksi halde düzeltme için bekledikleri sürece SGK tarafından kendileri ödenen ödenekler olumsuz etkilenecektir.