Yapay Zeka ile Kira Geliri Takibi: Vergi Cezaları ve Önlemler
Yapay Zeka ile Kira Geliri Takibi: Vergi Cezaları ve Önlemler
Yapay zeka, para transferlerinde 'diğer' seçeneği ile yapılan ödemeleri mercek altına alıyor. Kira geliri olmayanlar için vergi cezası riski bulunuyor. Kira gelir beyanı ve cezalar hakkında detaylar.
Yapay Zeka ve Vergi Takibi
Son dönemde, vergi takiplerinde kullanılan yapay zeka yöntemi, para transferlerini incelemeye aldı. Eğer bir para hesabınıza göndericiden ‘diğer’ seçeneği ile ulaştıysa, kira geliri olmasa bile gelir vergisi cezası ile karşı karşıya kalınabiliyor. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vergi takibinde kullandığı yapay zeka sistemi, ‘diğer’ açıklamasıyla gönderilen parayı ‘kira geliri’ olarak algılayabiliyor. Bu durum, kişileri riskli gruba sokabiliyor.
Çok sayıda kişiye bu şekilde e-tebligatlar gönderildiği ortaya çıktı. Kira geliri elde etmeyen kişiler, bu tip durumlarla karşılaştıklarında ne yapmaları gerektiğini merak ediyor. Vergi kaçırdığı ortaya çıkan mülk sahiplerine ne tür cezalar verildiği de önemli bir konu olarak öne çıkıyor.
Kira Geliri Elde Edenler ve Mükellef Sayısı
Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, kira ödemelerinde incelemelerin yapıldığını belirtti. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın geçmişte kira gelir beyanına ilişkin önemli uyarıları olmuştu. Türkiye’de yaklaşık 7 milyon kiracının olduğu değerlendiriliyor. Ancak, kira gelir beyanında bulunmayan çok sayıda kişi bulunuyor. Şu an için gayrimenkul kira gelirlerinden beyan veren mükellef sayısının 2 milyon 700 bin seviyesini geçtiği ifade ediliyor.
Devlet, kira gelirini tespit etme konusunda geniş imkanlara sahip. Kişilerin tapulu olan yerlerde oturup oturmadıkları, adrese dayalı nüfus kayıt sistemi verileri üzerinden takip edilebiliyor. Elektrik, su abonelikleri gibi veri setleri de bu takiplerde kullanılabiliyor.
Kira Ödemelerinin Belgelendirilmesi
2024 yılı Ekim ayında Gelir Vergisi Genel Tebliği ile tahsilat ve ödemelerle ilgili kapsam genişletildi. Artık kira tutarı ne olursa olsun, yapılacak tahsilatlar bankadan yapılmalı. Bu durum, kira tahsilat ve ödemelerinin belgelendirilmesi zorunluluğu getirmiştir. Belgelendirme ile ilgili zorunluluklara uymayanlara ek cezalar uygulanıyor.
Ceza oranları belirlenmiş olup, işleme konu tutarın yüzde 5’i kadar özel usulsüzlük cezası kesiliyor. Eğer kiracı durumu kendi bildirirse, ceza uygulanmıyor. Elden ödenen kiranın bir kısmı için de ceza kesiliyor. Bu durum, kiracı ve kiraya verene ayrı ayrı uygulanıyor.
Beyan Dönemi ve Vergi Ödemeleri
Şu anda bir beyan dönemi içerisindeyiz. Mal sahiplerinin gelirlerini beyan etmeleri gerekiyor. Dijital vergi dairesine girip, hazır beyan sistemi üzerinden vergilerini ödemeleri gerekmektedir. Kiracılar, ödemeleri bankadan yapıyorsa ekstra bir yükümlülükleri yoktur. Ancak, ‘kira ödemesi’ seçeneğini işaretlemeleri yönünde bir zorunluluk bulunmamaktadır.
Kira geliri beyanı zamanında verilmediği takdirde, hem kira bedelinin yüzde 5’ine kadar usulsüzlük cezası uygulanıyor hem de istisna tutarından faydalanılamıyor. Bu nedenle, kira gelirini beyan etmeyenler için ciddi sonuçlar doğurabilir.
Kira Geliri Olmayanlar Ne Yapmalı?
Kira geliri olmayan ya da özel bir nedenle artık kira geliri alamayanlar, hazır beyan sisteminde bir dilekçe menüsü bulmaktadır. Eğer gerçekten kira getirisi elde etmiyorsa, ‘istisna dilekçesi vermek istiyorum’ menüsü aracılığıyla dilekçe verebilirler. Bu durum, Gelir İdaresi Başkanlığı’na bildirilmelidir.
Hazır beyan sistemi, yatan bedelde kira yazıldığında, sanki bu kira bedeliymiş gibi mükelleflere gösteriyor. Eğer elde ettikleri bir kira geliri yoksa, bu dilekçelerle düzeltmeler yapabilirler. Kira ödemesi yazıldığında, yapay zeka dışında bir beyan olmuş oluyor.